1900 2039
- Chỉ số HbA1c là gì ?
HbA1c là một loại hemoglobin đặc biệt kết hợp giữa hemoglobin (Hb) và đường glucose, đại diện cho tình trạng gắn kết của đường trên Hb hồng cầu. HbA1c tồn tại trong hồng cầu, có chức năng vận chuyển oxy và glucose đi nuôi cơ thể. Bình thường HbA1c chiếm 4-6% trong toàn bộ hemoglobin. Sự hình thành HbA1c xảy ra chậm 0.05% trong ngày, và tồn tại suốt trong đời sống hồng cầu 120 ngày, thay đổi sớm nhất trong vòng 4 tuần lễ.
Chỉ số HbA1c cao khi tăng trên bình thường 1% tương ứng với giá trị đường huyết bạn tăng lên 30mg/dl hay 1.7mmol/l.
Khi HbA1c > 6.5% chứng tỏ bạn đang kiểm soát đường huyết chưa tốt
Khi HbA1c < 6.5% cho thấy bạn đang kiểm soát đường huyết tốt
HbA1c có thể tăng cao trong các trường hợp sau:
- Tăng nồng độ glucose máu
- Bệnh nhân đái tháo đường mới được chẩn đoán hoặc kiểm soát bệnh kém
- Suy thận mạn, thiếu máu, thiếu sắt hoặc nghiện rượu
- Ngộ độc chì
HbA1c có thể giảm trong các trường hợp sau :
- Thiếu máu mãn tính
- Thời gian sống của hồng cầu ngắn trong các bệnh lý như: thiếu máu tan máu, hồng cầu hình liềm, thalassemia
- Sau truyền máu, sau cắt lách hoặc sau khi dùng lượng lớn vitamin C và E
- Phụ nữ mang thai
- Tại sao cần kiểm soát chỉ số HbA1c ?
Chỉ số HbA1c phản ánh tình trạng kiểm soát đường của bệnh nhân liên tục trong 3 tháng giúp cho bệnh nhân và bác sĩ điều trị có kế hoạch điều trị tiếp. Ngoài ra HbA1c có giá trị chẩn đoán cũng như tầm soát sớm tiền đái tháo đường ( Hiệp hội đái tháo đường hoa kỳ).
Giá trị chẩn đoán của chỉ số HbA1c:
Thấp hơn 5.7%: Mức glucose huyết bình thường
5.7% – 6.4%: Tiền Đái tháo đường
6.5% hoặc cao hơn: Đái tháo đường
Tất cả các bệnh nhân đái tháo đường type 1 và type 2 tốt nhất nên xét nghiệm chỉ số HbA1C 3 tháng/ 1 lần. Trường hợp không có điều kiện thì tối thiểu 6 tháng/ 1 lần.
Kiểm soát mức đường huyết ổn định liên tục 24 giờ trong ngày là tác động chính trong việc làm giảm chỉ số HbA1c theo mục tiêu.
- Xét nghiệm HbA1c được thực hiện thế nào ?
Xét nghiệm HbA1c là một xét nghiệm máu nên nhân viên y tế sẽ thực hiện bằng cách lấy một mẫu máu nhỏ của bạn và được đo tại phòng xét nghiệm theo nhiều phương pháp khác nhau, kết quả được tính theo tỉ lệ phần trăm hemoglobin của máu.
- Làm thế nào để kiểm soát chỉ số HbA1c ?
HbA1c là chỉ số giúp bác sĩ xem xét lại quá trình điều trị đã tốt chưa, cần thay đổi chế độ sinh hoạt và dùng thuốc như thế nào để đường huyết được kiểm soát tốt hơn. Đạt được mục tiêu HbA1c đặt ra không phải là quá trình đơn giản, một số phương pháp có thể giúp bạn kiểm soát được chỉ số này :
Chế độ ăn uống có kiểm soát
Bạn nên hạn chế ăn những thực phẩm chứa nhiều tinh bột, chất đường, chứa hàm lượng chất béo bão hòa và mỡ cao hay những thực phẩm chứa hàm lượng đường cao như bánh, kẹo… Các loại trái cây chứa lượng đường cao như vải, nho, xoài, chuối… cũng nên đưa vào danh sách hạn chế. Bạn nên đưa vào chế độ ăn uống nhiều rau xanh, chất béo tốt từ cá hồi, bơ, các loại hạt và những loại hoa quả chứa hàm lượng đường thấp như bưởi, dâu, cam…
Thường xuyên theo dõi lượng đường trong máu
Khi đường huyết chưa kiểm soát tốt, bạn nên theo dõi lượng đường trong máu nhiều lần trong ngày, thường là trước các bữa ăn và 2 giờ sau ăn. Điều này sẽ cung cấp thông tin về mức độ đường huyết cho quá trình điều trị của bạn.
Luyện tập thể thao
Khi bạn càng ít vận động, cơ thể càng cần ít năng lượng. Vận động làm tăng độ nhạy cảm của cơ thể với insulin. Vì vậy, khi ta tập thể dục, cơ thể tăng cường quá trình trao đổi chất đường để cung cấp năng lượng cho các tế bào cơ với sự hiện diện của ít insulin hơn. Điều này sẽ giúp cải thiện đáng kể chỉ số HbA1c cũng như sức khỏe tổng thể. Vận động cũng có thể giúp giảm stress, tăng cường sự thư thái của đầu óc.
Dùng thuốc đúng liều và đủ thời gian
Việc tuân thủ y lệnh của bác sĩ rất quan trọng trong quá trình điều trị. Điều này giúp cải thiện mức đường huyết và HbA1c. Khi đã được kiểm soát tốt đường huyết không nên tự thay đổi thuốc, tự giảm liều thuốc hay ngưng thuốc.
ThS. Nguyễn Hoàng Thảo My – Khoa KTXNYH (Tổng hợp)
