1900 2039
Trường học đóng vai trò quan trọng trong đời sống của thanh thiếu niên ở cả nam và nữ. Ở mỗi giai đoạn phát triển về thể chất và tâm lý, thanh thiếu niên sẽ đối mặt với những thách thức và khó khăn nhất định. Khó khăn phát sinh khi xuất hiện các vấn đề về tâm lý thường gặp trong quá trình học tập, nhận thức, cảm xúc, hành vi và xã hội.
Đầu tiên, rối loạn khả năng học tập xuất hiện trong nhu cầu cải thiện một số vấn đề còn hạn chế, đặc biệt có thể xảy ra ở thanh thiếu niên đã thích ứng với môi trường học tập trước đó.
Thứ hai, khiếm khuyết nhẹ về trí tuệ hình thành các rối loạn hành vi phát triển như tăng động, sợ đi học, thành tích học tập kém trong đó tỷ lệ thanh thiếu niên có dấu hiệu sợ đi học đạt tỷ lệ từ 1% đến 5% với các nguyên nhân liên quan đến bạn học, thể chất hoặc môn học. Nghiêm trọng hơn, đối với các trường hợp trốn học hoặc bỏ học nhiều lần thường dẫn đến tâm lý ít hài lòng với trường học và các hoạt động liên quan thậm chí có mong muốn bỏ học vĩnh viễn. Một số trường hợp cá biệt dễ gây nên các tình huống nghiêm trọng như mắc phải các căn bệnh xã hội như HIV, lậu, giang mai…..do quan hệ tình dục không an toàn, dùng ma túy và bạo lực học đường.
Thêm vào đó, các khiếm khuyết được hình thành do rối loạn về sức khoẻ tâm thần có xu hướng xuất hiện rộng rãi như lo lắng hoặc trầm cảm do sử dụng chất gây nghiện, xung đột gia đình, rối loạn hành vi, nổi loạn và nhu cầu tìm kiếm sự độc lập và tự do khi xuất hiện các nhu cầu trái ngược với mong muốn của gia đình và xu hướng của xã hội.
Hình 1. Tình trạng bạo lực học đường
Tình trạng thanh thiếu niên nổi loạn bằng nhiều cách khác nhau đang là vấn đề cấp thiết cần giải quyết triệt để. Các bậc phụ huynh phản ánh rằng, thanh thiếu niên thẳng thắn từ chối đi học hoặc công khai sử dụng rượu bia. Các trường hợp đang được điều trị bằng liệu pháp tâm lý hoặc dùng thuốc theo đơn, các tác động trong môi trường sống gây nên các biểu hiện lo lắng qu mức hoặc chán nản dẫn đến các quyết định từ chối điều trị hoặc ngừng dùng thuốc.
Từ các hiện trạng trên, nhà trường cần kết hợp với phụ huynh thực hiện nhiều giải pháp như tư vấn hướng nghiệp nhằm hỗ trợ và khích lệ thanh thiếu niên hoàn thành chương trình học kết hợp với kiểm tra sức khoẻ tâm thần định kỳ nhằm can thiệp và giải quyết triệt để các vấn đề phát sinh. Đặc biệt, đối với thanh thiếu niên khó tập trung học tập và mất kiểm soát hành vi, cần thêm sự hỗ trợ theo dõi của các bác sỹ lâm sàng.
Tuy nhiên, để mỗi người học biết tự hoàn thiện mình, nhà trường nói chung và giảng viên nói riêng phải lắng nghe và thấu hiểu đầy đủ về những vướng mắc của người học, chia sẻ giải pháp định hướng cho sự phát triển tâm sinh lý đúng đắn. Trong quá trình giảng dạy, bằng hình thức tham vấn cá nhân hoặc nhóm giúp người học tích cực giải quyết những khó khăn, khủng hoảng nảy sinh trong quá trình phát triển. Từ đó củng cố nhận thức, niềm tin, thiết lập những cảm xúc hợp lý và quản lý tốt hành vi của mình. Ngoài ra, nhà trường nên xây dựng, thiết kế, tổ chức các chương trình hoạt động giáo dục về giới tính, kỹ năng phòng tai nạn thương tích thân thể và tai nạn tinh thần, hướng nghiệp…hỗ trợ phòng ngừa và can thiệp sớm về tâm lý có thể phát sinh.
Hình 2. Tuyên truyền nói không với bạo lực học đường
Bên cạnh các giải pháp cải thiện cho người học, nhà trường cần tư vấn phương pháp giáo dục cho giảng viên, nhân viên, phụ huynh học sinh, cán bộ quản lý nội trú và tổ chức các hoạt động giao lưu trao đổi kiến thức, kỹ năng tăng cường năng lực tự giải quyết vấn đề của các bên liên quan. Cụ thể tăng cường công tác đoàn đội, công tác chủ nhiệm, tổ chức các hội thảo, buổi toạ đàm sinh hoạt chuyên đề về những lĩnh vực có liên quan đến tâm lý lứa tuổi học sinh/sinh viên, hình thành lý tưởng, giá trị sống và hình thành các kỹ năng sống.
Hình 3. Gia đình hạnh phúc
Tóm lại, muốn đạt được phát triển lành mạnh về tinh thần, thúc đẩy sự phát triển sở trường, sở đoản của người học, phải giúp người học xác định, đánh giá đúng bản thân, đặc biệt là sự yêu thích, năng lực và cá tính của từng cá nhân thông qua việc tạo điều kiện củng cố tính thích nghi với mọi biến đổi và kiểm soát tốt mọi tình huống. Từ đó sẽ giúp người học hình thành nhân cách của công dân có trách nhiệm, năng động, sáng tạo và biết hoàn thiện bản thân.
ThS. Nguyễn Vân Hương
TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Zahra Nasrollahi và cộng sự, 2020. Spirituality and effective factors in education: A qualitative study. J Educ Health Promot.2020; 9: 52.
- Hoàng Thị Thanh Huyền, 2023, Giải pháp nâng cao vai trò của tham vấn tâm lý học đường trong bối cảnh chuyển đổi số, Đại Học Công Nghiệp Hà Nội
